Yeryüzünde her yerde bulunan ve çeşitli olan bakteriyofajlar, bakteri konakçıları içinde enfekte eder ve çoğalır, mikrobiyal ekosistemlerde çok önemli bir rol oynar. Önemlerine rağmen, varlıkları endüstriyel süreçleri bozabilir. Salmonella kültürlerinden bakteriyofajları ortadan kaldırmak için bakteriyel lipopolisakkaritleri kullanan bir yöntem geliştirdik.
Bakteriyofajlar veya basitçe fajlar, mikrobiyal ortamlarda hayati bir rol oynar, bakteri popülasyonlarını etkiler ve evrimlerini ve etkileşimlerini şekillendirir. Bu organizmalar, bakteri konakçılarını enfekte eden ve içinde çoğalan virüslerdir. Fajlar Dünya’da her yerde bulunur, çok çeşitlidir ve çok bol miktarda bulunur. Bakteriyofajlar farklı ortamlarda değerli rollere sahip olsalar ve mikrobiyoloji ve ekolojide önemli bir araştırma alanı olsalar da, bazı endüstriyel işlemlerde veya ürünlerde varlıkları istenmeyen bir durum olabilir. Dünyadaki bakteriyofajların bolluğu ve yaygınlığı göz önüne alındığında, bakteriyofajların bakteri kültürlerinden uzaklaştırılmasına yönelik prosedürlerin tasarımı, kültürlerin bütünlüğünü korumak ve doğru deneysel sonuçları veya ürün kalitesini sağlamak için çeşitli laboratuvar ve endüstriyel uygulamalarda çok önemlidir. Burada, Gram negatif bakterilerin dış zarında bulunan lipopolisakkaritlerin (LPS) kullanımına dayanan bir strateji kullanarak, enfekte Salmonella enterica kültürlerinden bakteriyofajları ortadan kaldırmak için bir protokol geliştirdik. Bakteriyel LPS, fajlar tarafından konak tanımada önemli bir rol oynar ve bu özelliği, Salmonella bakteri kültürlerinde LPS’yi reseptör olarak kullanan fajların uzaklaştırılması için etkili bir prosedür tasarlamak için kullanıyoruz.
Mikrobiyal popülasyonlar, doğal ortamlarda birçok zorlukla karşı karşıyadır ve özellikle ciddi bir tehdit, bakterileri enfekte eden virüsler olan bakteriyofajların neden olduğu enfeksiyon potansiyelidir1. Bu virüsler gezegende yaygındır, büyük çeşitlilik ve bolluk sergiler 2,3,4,5. Bakteriyofajlar boyut, morfoloji ve genomik organizasyon açısından farklı olsalar da, hepsi aynı yapıyı paylaşır: faj kodlu proteinler tarafından oluşturulan bir kapsid tarafından sarılmış bir DNA veya RNA genomu6. Bakteriler kendilerine karşı çok çeşitli savunma mekanizmaları geliştirmiştir7. Bakteriyofaj enfeksiyonunun, hem karakterizasyon hem de tespit için ilgili olan önemli bir yönü, kuyruk liflerinde bulunan reseptör bağlanma alanlarıdır. Bakteriyofajların yüzeylerinde, bakteri hücresinin yüzeyindeki spesifik reseptör bölgelerini tanımak ve bunlara bağlanmak için reseptör bağlayıcı proteinler veya kuyruk lifleri adı verilen proteinler bulunur. Gram-negatif bakteriler söz konusu olduğunda, lipopolisakkaritler (LPS), dış zar proteinleri, pilus ve/veya flagella gibi yüzey yapılarının tanınması faj-bakteri etkileşiminde rol oynar8. Bakteriyofajlar ve bakteriler arasındaki bu etkileşim oldukça spesifiktir ve esas olarak konakçı yüzeylere yapışma yeteneklerine bağlıdır. Lipopolisakkaritin O-antijeni yaygın olarak kullanılan bir reseptördür9.
Bakteriyofaj-bakteri etkileşimlerinin araştırılması sadece biyolojik açıdan büyüleyici olmakla kalmaz, aynı zamanda faj tedavisi ve biyoteknoloji gibi alanlarda da pratik uygulamalara sahiptir. Bakteriyofajlar, örneğin mikrobiyal popülasyonları10 değiştirmek gibi çeşitli bağlamlarda değerli rollere sahip olsa da, bazı endüstriyel süreçlerde varlıkları istenmeyen bir durum olabilir. İlaç, biyoteknoloji ve gıda üretiminde, bakteriyofajların varlığı nihai ürünlerin kalitesini ve güvenliğini etkileyebilir ve bu da kalite standartlarını karşılamak için bunların uzaklaştırılmasını gerekli kılar. Bakteri kültürlerinin çeşitli bileşikler (örneğin proteinler, enzimler veya antibiyotikler) üretmek için kullanıldığı biyoproses ve biyoüretimde, bakteriyofajların varlığı, her paylaşılan ortamda bakteri popülasyonunu dengeleme yetenekleri nedeniyle üretim süreçlerinin bozulmasına yol açabilir. Fajlar zaman zaman endüstriyel mikrobiyoloğun profesyonel hayatını bir kabusa çevirebilir11. Fajları uzaklaştırmak için etkili prosedürlerin tasarımı, tutarlı ve güvenilir üretim sağlamak ve proses verimliliğini artırmak için kritik öneme sahiptir. Bu endüstriyel yönlerin yanı sıra, hassasiyet ve tekrarlanabilirliğin çok önemli olduğu bir araştırma laboratuvarı ortamında, doğru ve güvenilir sonuçlar elde etmek için bakteriyofajların ortadan kaldırılması esastır. Ayrıca, fajların uzaklaştırılması, farklı hipotezleri test etmek için çeşitli ortamları simüle etmek için de kullanılabilir12. Fajların çıkarılması da araştırma ortamında çok yararlı olabilir, çünkü faj uygulamasını takiben bakterilerin sayımı gibi birçok faj bazlı çalışma, çok daha güvenilir canlı sayımlar üretmek için fajları çıkarmak için bir adımdan faydalanacaktır.
Koloni izolasyonuna dayalı faj çıkarma, kolonilerin fajsız olmasını sağlamak için birkaç gün sürerken, burada açıklanan prosedür saatler içinde fajsız kültürlerin oluşturulmasına izin verir. Bu protokol, bakteri kültürlerinin evrimini, kolonileri izole etmelerini engellemeden takip etmemize izin verir. Bu anlamda, farklı hipotezleri test etmek için dalgalı ortamları (fajların varlığı ve/veya yokluğu) simüle etmek mümkündür. Ayrıca, bu protokol bir bakteri kültüründeki fajların varlığının kalitatif ve kantitatif analizine izin verir.
Özetle, bakteriyofajların uzaklaştırılması için uygun maliyetli prosedürler tasarlamak, çeşitli endüstrilerde ürün kalitesini, güvenliğini ve proses verimliliğini korumak ve temel ve uygulamalı araştırmalardaki ilerlemeler için çok önemlidir. Burada, LPS’yi reseptör olarak kullanan bakteriyofajların enfekte Salmonella kültürlerinden uzaklaştırılması için LPS kullanımına dayanan, hem zaman açısından verimli hem de minimum ekipman gerektiren oldukça etkili bir protokol açıklıyoruz.
Bakteriyofajlar tarafından bakteri konakçılarını tanımak ve enfekte etmek için çeşitli stratejiler kullanılır. Bakterilerin yüzeyindeki farklı moleküler yapılar faj reseptörleri olarak işlev görebilir: protein, polisakkarit, lipopolisakkaritler (LPS) ve karbonhidrat kısımları20. Gram negatif bakterilerde LPS, fajlar için ortak bir reseptördür. Ek olarak, diğer reseptörler dış zar proteinleri, pili ve flagella21’dir.
LPS8’in tanınmasına dayalı olarak bakteriyofajlar ve bakteriler arasındaki spesifik etkileşim, bu çalışmada enfekte bakteriyofajların enfekte bakteriyofajların ortadan kaldırılması için oldukça verimli bir protokolün geliştirilmesi için kullanılmıştır (Şekil 1 ve Şekil 2). Protokolümüz fajlara dirençli hücrelerin seçimini desteklememektedir; sadece bakteriyofajları ortadan kaldırır (Şekil 6). Hem fajlara duyarlı hem de fajlara dirençli hücreler, bu faj uzaklaştırma protokolünü gerçekleştirdikten sonra bakteri kültüründe kalır.
Bir faj enfeksiyonu meydana geldiğinde geleneksel standart uygulama, kontamine olmuş tüm materyali ortadan kaldırmaya çalışmak, ardından temizlik ve sterilizasyondur22. Dekontaminasyon prosedürü, bakteri hücrelerini kısmen veya tamamen ortadan kaldırmak için bakteri kültürünün yüksek sıcaklıklar gibi stresli koşullara maruz bırakılmasını içerir. Temsili sonuçlarda açıklandığı gibi, bu protokoldeki en önemli adım, fajlarla enfekte olmuş bakteri kültürlerinin, bakteri kültürleri için zararlı olmayan bir madde olan ticari LPS ile inkübe edilmesidir. Bu, bakteri kültürlerinin canlılığının korunmasına yardımcı olur ve fermentörler ve biyoreaktörlerdeki endüstriyel uygulamalar için önemli avantajlar sunar.
Bu protokoldeki inkübasyon süresi, bakteri hücrelerinin faj lizizi için yeterli süreyi sağlamak için 2 saattir. Farklı bakteri suşları ve bakteriyofajlar kullanılacaksa, bu parametre kullanıcı tarafından dikkate alınmalı ve tanımlanmalıdır. Bu durumda, deneyden önce Şekil 4’te tarif edilene benzer bir test yapılmalıdır.
İlginç bir şekilde, bu temizleme protokolünün etkinliği, belirli bir numunenin faj içeriğini izleyen bir test kullanılarak da analiz edilebilir. Bu anlamda, epigenetik biyosensörler bakteriyofaj tespiti için yeni bir araçtır23. LPS’yi reseptör olarak kullanan kolifajları tespit edebilen iyi bilinen bir faj biyosensörü, opvAB::gfp sistemi 13,18,23,24’tür. Bu faj biyosensörü, reseptör olarak O-antijen kullanan fajların varlığında OpvABON alt popülasyonunda bir artış tespit eder. Bu anlamda, bu protokolün çeşitli adımlarında ve/veya çeşitli ortam ve koşullarda LPS bağlayıcı fajları izlemek için bir opvAB::gfp füzyonu kullanabiliriz. Bu yaklaşımlar, etkili bir protokolün gerekli olabileceği zamanlama ve konumları belirlemede değerli olabilir.
LPS tanıma yaygın olsa da, fajlar ayrıca bağlanma ve enfeksiyon için bakteri hücreleri üzerinde çeşitli diğer yüzey reseptörlerini de kullanabilir. Burada, temsili bir enterobakteri olarak Gram-negatif Salmonella’yı ve LPS’yi bir reseptör ve genom ejeksiyon tetikleyicisi olarak kullanan bakteriyofaj 9NA’yı kullandık. Diğer enterobakteri fajları (örneğin, Escherichia coli T5) LPS’ye gevşek bir şekilde bağlanır ve genom enjeksiyonu için bir dış zar proteini gerektirir. Açıklanan protokol, 9NA, Det7 ve P22 13,25,26,27 gibi başarılı enfeksiyon için LPS’nin O-antijenini tanıyan ve buna ihtiyaç duyan bakteriyofajlar için geçerlidir. Buna göre, bakteri kültürlerinin faj dekontaminasyonu için bu protokolün başarılı bir şekilde uygulanması, faj enfeksiyonunun kaynağının konakçıda LPS’yi tanımayı gerektirip gerektirmediğinin belirlenmesini içerir.
Sonuç olarak ve protokolün potansiyel sınırlamalarına rağmen, temsili sonuçlarımız, bu yöntemin, LPS’yi bir reseptör ve genom ejeksiyon tetikleyicisi olarak kullanan bakteriyofajların bakteriyel Salmonella kültürlerini temizlemek için güçlü bir araç olduğunu açıkça göstermektedir.
The authors have nothing to disclose.
Yararlı tartışmalar ve öneriler için Dr. Carmen R. Beuzón ve Rocío Carvajal-Holguera’ya teşekkür ederiz. Bu çalışma, MICIU/AEI/ 10.13039/5011100011033 tarafından finanse edilen PID2020-116995RB-I00 hibesi ve Universidad de Sevilla’dan VI Plan Propio de Investigación y Transferencia ile desteklenmiştir.
20 mL syringe | BD Discardit II | 300296 | No special requirements |
50 mL conical tubes | Avantor | 525-0610 | No special requirements |
90 x 14 mm Petri dishes | Deltalab | 200209 | No special requirements |
Agar | Sigma-Aldrich | A1296 | No special requirements |
Bacteriophage lysate | Minimal concentration: 109 PFU/mL | ||
Centrifuge | Eppendorf | No special requirements | |
Chloroform | Panreac | 131252 | No special requirements |
Citric acid · H2O | Merck | 1.00247 | |
Colony counter | No special requirements | ||
Evans Blue | Sigma-Aldrich | E-2129 | |
Flasks | No special requirements | ||
Fluorescein sodium salt | Sigma-Aldrich | F-6377 | |
Forceps | No special requirements | ||
Glass tubes | No special requirements | ||
Glass tubes for lysate | No special requirements | ||
Glucose | Sigma-Aldrich | G7021 | |
K2HPO4 | Merck | 1.05104.1000 | |
K2HPO4 anhydrous | Merck | 1.05104 | |
Lipopolysaccharide from Salmonella enterica serotype Typhimurium | Sigma-Aldrich | L6511-25 mg | Dissolved in sterile water |
Membrane 0.45 µm | MF-Millipore | HAWP02500 | No special requirements |
MgSO4 · 7 H2O | Merck | 1.05886 | |
NaCl | Sigma-Aldrich | S9888 | No special requirements |
NaNH4HPO4 · 4 H2O | Sigma-Aldrich | S9506 | |
Peptone | iNtRON | Ba2001 | No special requirements |
Syringe Filter 0.22 µm | Millex | SLGSR33SB | No special requirements |
Toothpicks | No special requirements | ||
Tryptone | Panreac | 403682.1210 | No special requirements |
Vacuum pump | Thermo Scientific | No special requirements | |
Yeast extract | iNtRON | 48045 | No special requirements |