Bu protokol, mikron ölçekli silindirik ve düzlemsel kriyojenik sıvı jetlerinin çalışma ve prensiplerini sunmaktadır. Şimdiye kadar bu sistem lazer-plazma deneylerinde yüksek tekrarlama oranı hedefi olarak kullanılmıştır. Beklenen disiplinler arası uygulamalar, laboratuvar astrofiziğinden malzeme bilimine ve nihayetinde yeni nesil parçacık hızlandırıcılarına kadar uzanmaktadır.
Bu protokol, sürekli, mikron boyutunda kriyojenik silindirik ve düzlemsel sıvı jetlerinin çalışması için ayrıntılı bir prosedür sunar. Burada tarif edildiği gibi çalıştırıldığında, jet santimetre için yüksek laminerite ve stabilite gösterir. Rayleigh rejiminde kriyojenik bir sıvı jetinin başarılı bir şekilde çalışması, kriyojenik sıcaklıklarda akışkanlar dinamiği ve termodinamiğin temel bir anlayışını gerektirir. Teorik hesaplamalar ve tipik ampirik değerler, karşılaştırılabilir bir sistem tasarlamak için bir rehber olarak sağlanmıştır. Bu rapor, kriyojenik kaynak montajı sırasında hem temizliğin hem de sıvılaştırıldıktan sonra kriyojenik kaynak sıcaklığının stabilitesinin önemini tanımlamaktadır. Sistem, proton terapisinde öngörülen bir uygulama ile yüksek tekrarlama oranı lazer güdümlü proton ivmesi için kullanılabilir. Diğer uygulamalar arasında laboratuvar astrofiziği, malzeme bilimi ve yeni nesil parçacık hızlandırıcıları bulunmaktadır.
Bu yöntemin amacı, saf elementlerden veya kimyasal bileşiklerden oluşan yüksek hızlı, kriyojenik bir sıvı akışı üretmektir. Kriyojenik sıvılar ortam sıcaklığında ve basıncında buharlaştığından, yüksek tekrarlama hızlarında (örneğin, 1 kHz) çalışmadan kalan numuneler vakum odası1’den tamamen tahliye edilebilir. Grisenti ve arkadaşlarının ilk çalışmalarına dayanmaktadır.2, bu sistem ilk olarak yüksek yoğunluklu lazer güdümlü proton ivmesi3 için kriyojenik hidrojen kullanılarak geliştirilmiştir. Daha sonra diğer gazlara genişletildi ve aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi deneyde kullanıldı: iyon ivmesi4,5, plazma fiziğindeki plazma dengesizlikleri6, hidrojen7 ve döteryumdaki hızlı kristalleşme ve faz geçişleri gibi soruları yanıtlamak ve Linac Tutarlı Işık Kaynağı’ndaki (LCLS) Aşırı Koşullarda Madde (MEC) cihazındaki argondaki akustik dalgaları çözmek için meV elastik olmayan X-ışını saçılması8.
Şimdiye kadar, yüksek tekrarlama oranlı katı kriyojenik hidrojen ve döteryum örnekleri üretmek için başka alternatif yöntemler geliştirilmiştir. Garcia ve ark., hidrojenin bir rezervuarda sıvılaştırıldığı ve katılaştığı ve bir açıklık10 boyunca ekstrüde edildiği bir yöntem geliştirdi. Ekstrüzyon için gereken yüksek basınç nedeniyle, gösterilen minimum numune kalınlığı (bugüne kadar) 62 μm11’dir. Bu sistem aynı zamanda büyük mekansal titreme12 sergiler. Daha yakın zamanlarda, Polz ve ark., 435 psig’lik bir örnek gaz destek basıncı (inç kare başına pound, gösterge) kullanarak bir cam kılcal nozuldan kriyojenik bir hidrojen jeti üretti. Ortaya çıkan 10 μm silindirik jet süreklidir, ancak oldukça dalgalı13 gibi görünür.
Burada sunulan yöntem, silindirik (çap = 5-10 μm) ve çeşitli en-boy oranlarına (1-7 μm x 10-40 μm) sahip düzlemsel jetler üreten bir yöntemdir. İşaret titremesi, diyafram açıklığındanuzaklığın bir fonksiyonu olarak doğrusal olarak artar 5. Akışkan özellikleri ve durum denklemi, bu sistemde çalıştırılabilecek elementleri ve kimyasal bileşikleri belirler. Örneğin, metan, Rayleigh parçalanması nedeniyle sürekli bir jet oluşturamaz, ancak damlacıklar14 olarak kullanılabilir. Ayrıca, optimum basınç ve sıcaklık koşulları diyafram açıklığı boyutları arasında önemli ölçüde farklılık gösterir. Aşağıdaki paragraflar, laminar, türbülanssız kriyojenik hidrojen jetleri üretmek için gereken teoriyi sunmaktadır. Bu diğer gazlara da genişletilebilir.
Kriyojenik jet sistemi üç ana alt sistemden oluşur: (1) numune gazı dağıtımı, (2) vakum ve (3) kriyostat ve kriyojenik kaynak. Şekil 1’de gösterilen sistem, farklı vakum odalarına kurulum için yüksek oranda uyarlanabilir olacak şekilde tasarlanmıştır.
Gaz dağıtım sistemi, ultra yüksek saflıkta sıkıştırılmış gaz tüpü, gaz regülatörü ve kütle akış kontrolöründen oluşur. Numune gazının destek basıncı gaz regülatörü tarafından ayarlanırken, kütle akış kontrolörü sisteme verilen gaz akışını ölçmek ve kısıtlamak için kullanılır. Numune gazı, kirletici gazları ve su buharını dondurmak için önce sıvı azotlu soğuk bir kapanda filtrelenir. İkinci bir sıralı partikül filtresi, döküntülerin gaz hattının son segmentine girmesini önler.
Yüksek pompalama hızına sahip scroll pompalarla desteklenen turbomoleküler pompalar, numune haznesinde yüksek vakum koşullarını korur. Oda ve ön hat vakum basınçları, sırasıyla V1 ve V2 vakum göstergeleri kullanılarak izlenir. Kriyojenik jetin çalıştırılmasının, sıvı buharlaştığında vakum sistemine önemli bir gaz yükü (toplam numune akışıyla orantılı) getirdiği belirtilmelidir.
Gaz yükünü azaltmak için kanıtlanmış bir yöntem, yığın buharlaşması meydana gelmeden önce artık sıvıyı yakalamaktır. Jet tutucu sistemi, kriyojenik kaynak kapağından 20 mm’ye kadar yerleştirilmiş bir ø800 μm diferansiyel pompalama açıklığı ile sonlandırılan bağımsız bir vakum hattından oluşur. Hat, 1 x 10-2 mBar aralığında optimum verimlilik gösteren bir pompa ile tahliye edilir (yani, bir kök üfleyici vakum pompası veya hibrit turbomoleküler pompa) ve bir vakum ölçer V3 ile izlenir. Daha yakın zamanlarda, yakalayıcı, 7 μm x 13 μm’ye kadar kriyojenik hidrojen jetlerinin, vakum odası basıncında iki büyüklük iyileştirme sırası ile çalıştırılmasına izin vermiştir.
Kaynağı kriyojenik sıcaklıklara soğutmak için sabit uzunluklu, sürekli akışlı sıvı helyum kriyostat kullanılır. Sıvı helyum, bir transfer hattı kullanılarak bir besleme dewar’ından çekilir. Geri dönüş akışı, soğutma gücünü düzenlemek için ayarlanabilir bir debimetre paneline bağlanır. Soğuk parmağın ve kriyojenik kaynağın sıcaklığı dört kurşun silikon diyot sıcaklık sensörü ile ölçülür. Bir orantılı-integral-türevi (P-I-D) sıcaklık kontrolörü, sıcaklığı ayarlamak ve dengelemek için soğuk parmağın yanına monte edilmiş bir ısıtıcıya değişken voltaj sağlar. Numune gazı, kriyostat flanşı üzerindeki özel bir beslemeden vakum odasına girer. Odanın içinde, gaz hattı, kriyojenik kaynak tertibatı üzerindeki sabit bir gaz hattına bağlanmadan önce gazı önceden soğutmak için kriyostatın etrafına sarılır. Paslanmaz çelik vidalar ve 51 μm kalınlığında bir indiyum tabakası, kriyojenik kaynağı soğuk parmağa termal olarak kapatır.
Kriyojenik kaynak (Şekil 2) altı ana bileşenden oluşur: (1) numune gaz hattı, (2) kaynak gövdesi, (3) sıralı partikül filtreli kaynak flanşı, (4) diyafram, (5) yüksük ve (6) kapak. Kaynak gövdesi, numune rezervuarı olarak işlev gören bir boşluk içerir. Dişli Swagelok sinterlenmiş 0,5 μm paslanmaz çelik filtre, herhangi bir döküntü veya katılaşmış kirleticinin sıvı kanala girmesini ve açıklığı engellemesini önler. Deformasyon uzunluğunu artırmak ve diyaframı güvenilir bir şekilde kapatmak için diyafram açıklığı ile sıvı kanal arasına daha kalın, 76 μm kalınlığında bir indiyum halka yerleştirilir. Kapak kaynak flanşına geçirildiğinde, indiyum bir sıvı ve termal sızdırmazlık oluşturmak için sıkıştırılır. Yüksük ve kaynak kapağı, kurulum sırasında diyaframı ortalar.
Sürekli, laminer rejimde çalışan kriyojenik sıvı jetleri için bir sistemin ilk tasarımında bir dizi genel husus vardır. Kullanıcılar kriyostatın toplam soğutma gücünü, kriyojenik kaynak tasarımının termal özelliklerini, vakum sistemi performansını ve sıvı sıcaklığını ve basıncını tahmin etmelidir. Aşağıda gerekli teorik çerçeve verilmiştir.
Soğutma gücüyle ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar
1) Sıvılaştırma hidrojeni15: Hidrojeni 300 K’dan bir sıcaklığa sıvılaştırmak için gereken minimum soğutma gücü, aşağıdaki denklem kullanılarak kabaca tahmin edilebilir:
Nerede: sabit basınçta özgül ısı ve basınca bağlı sıvılaştırma sıcaklığında H2’nin buharlaşmasının gizli ısısıdır. Örneğin, 60 psig gaz basıncında çalışan ve 17 K’ya kadar soğutulan kriyojenik bir hidrojen jeti minimum 4013 kJ / kg gerektirir. 150 sccm’lik bir hidrojen gazı akışı (saniyede standart santimetreküp) ile, bu 0.9 W’lık bir ısıya karşılık gelir.
Sıvılaştırma işleminin, gereken toplam soğutma gücünün sadece onda birine katkıda bulunduğuna dikkat edilmelidir. Kriyostat üzerindeki ısı yükünü azaltmak için, gaz kaynak gövdesine girmeden önce bir ara sıcaklığa önceden soğutulabilir.
2) Işınımsal ısı: Kriyojenik kaynağı bir sıcaklıkta tutmak için, kriyostatın ışınımsal ısıtmayı telafi etmesi gerekir. Bu, aşağıdaki denklemi kullanarak yayılan ve emilen kara cisim radyasyonunun farkını dengeleyerek tahmin edilebilir:
Nerede: A, kaynak cismin alanıdır, Stefan-Boltzmann sabitidir ve vakum odasının sıcaklığıdır. Örneğin, 17 K’ya kadar soğutulmuş tipik bir A = 50cm2 jet kaynağı, minimum 2,3 W soğutma gücü gerektirir. kriyojenik kaynağın önemli bir bölümünü kaplayan aktif olarak soğutulmuş bir radyasyon kalkanı eklenerek lokal olarak azaltılabilir.
3) Artık gaz iletimi: Ultra yüksek vakum koşullarında termal radyasyon baskın olmasına rağmen, artık gazdaki iletimden kaynaklanan katkı, jet çalışması sırasında ihmal edilemez hale gelir. Sıvı jeti, odaya önemli miktarda gaz yükü getirerek vakum basıncında bir artışa neden olur. Gazın p basıncında ısıl iletiminden kaynaklanan net ısı kaybı, aşağıdaki denklem kullanılarak hesaplanır:
Nerede: gaz türüne bağlı bir katsayıdır (H2 için ~3,85 x 10-2 W/cm2/K/mBar) ve gaz türüne, kaynağın geometrisine, kaynağın sıcaklığına ve gaz 16,17’ye bağlı konaklama katsayısıdır. Kriyojenik bir hidrojen jetini 17 K’da çalıştırırken, kaynağın silindirik bir geometrisini ve hidrojenin vakum odasında bulunan ana gaz olduğunu varsayarsak, gaz iletimi aşağıdaki denklem kullanılarak tahmin edilebilen ısı üretir:
Örneğin, 4.2 x 10-3 mBar’lık bir vakum basıncında gaz iletimi, termal radyasyon kadar ısı üretir. Bu nedenle, jet çalışması sırasında vakum basıncı genellikle 1 x 10-3 mBar’ın altında tutulur ve sisteme ~ 0.55 W ısı yükü eklenir (A = 50cm2).
Çalışma sırasında odaya giren gaz yükü, kriyojenik jetin akışı ile elde edilir. Elde edilen vakum basıncı daha sonra vakum sisteminin etkili pompalama hızı ve vakum odasının hacmi ile belirlenir.
Kriyojenik jeti çalıştırmak için, kriyostat, kriyostat sisteminin kendisinin ısı kayıplarını içermeyen, yukarıdaki farklı ısı kaynaklarını (örneğin, 3.75 W) telafi etmek için yeterli soğutma gücü üretmelidir. Kriyostat verimliliğinin aynı zamanda istenen soğuk parmak sıcaklığına da güçlü bir şekilde bağlı olduğunu unutmayın.
Jet parametrelerini tahmin etme
Sürekli laminer akış sağlamak için, birkaç koşulun yerine getirilmesi gerekir. Kısalık için, silindirik bir sıvı akışı durumu burada gösterilmiştir. Düzlemsel jetlerin oluşumu ek kuvvetler içerir ve bu da bu makalenin kapsamı dışında kalan daha karmaşık bir türev ile sonuçlanır18.
1) Basınç-hız ilişkisi: sıkıştırılamaz sıvı akışları için, enerjinin korunumu Bernoulli denklemini aşağıdaki gibi verir:
Nerede: akışkan atomik yoğunluğudur, akışkan hızıdır, yerçekimi potansiyel enerjisidir ve p basınçtır. Bernoulli denklemini diyafram açıklığı boyunca uygulayarak, jet hızı ile numune geri basıncı arasındaki fonksiyonel ilişki aşağıdaki denklem kullanılarak tahmin edilebilir:
2) Jet operasyon rejimi: Silindirik bir sıvı jetin rejimi, Reynolds ve Ohnesorge sayıları kullanılarak çıkarılabilir. Akışkan içindeki atalet ve viskoz kuvvetler arasındaki oran olarak tanımlanan Reynolds sayısı, aşağıdaki denklem kullanılarak hesaplanır:
Nerede: , , , ve sırasıyla akışkanın yoğunluğu, hızı, çapı ve dinamik viskozitesidir. Laminer akış, Reynolds sayısı ~ 2.000’den az olduğunda meydana gelir. Benzer şekilde, Weber sayısı ataletin göreceli büyüklüğünü yüzey gerilimi ile karşılaştırır ve aşağıdaki denklem kullanılarak hesaplanır:
Nerede: σ, sıvının yüzey gerilimidir. Ohnesorge sayısı daha sonra aşağıdaki gibi hesaplanır:
Bu hızdan bağımsız miktar, dört sıvı jet rejimini tanımlamak için Reynolds sayısı ile birlikte kullanılır: (1) Rayleigh, (2) ilk rüzgar kaynaklı, (3) ikinci rüzgar kaynaklı ve (4) atomizasyon. Laminer türbülanssız kriyojenik sıvı akışı için, Rayleigh rejimi19 (yani, ) içinde çalışacak parametreler seçilmelidir. Bu rejimde, sıvı kolonu, aşağıdaki gibi tahmin edilen bozulmamış uzunluğa kadar pürüzsüz bir yüzeyle sürekli kalacaktır20:
60 psig ve 17 K’da çalışan 5 μm çapında silindirik kriyojenik hidrojen jeti için farklı sıvı parametreleri Şekil 3’te özetlenmiştir. Daha uzun mesafeler için sürekli bir jeti korumak için, sıvının sıvı-katı faz geçişine yeterince yakın soğutulması gerekir (Şekil 4), böylece jet vakumda yayıldığında meydana gelen buharlaşmalı soğutma, Rayleigh parçalanmasının başlamasından önce jeti katılaştırır 3,21.
Kriyojenik sıvı jetinin başarılı bir şekilde çalışması, titiz temizlik ve sıcaklık stabilitesinin dikkatli bir şekilde izlenmesini gerektirir. En sık karşılaşılan ve önlenebilir arızalardan biri, mikron boyutundaki diyafram açıklığının kısmen veya tamamen tıkanmasıdır. Kaynaktan veya havadaki parçacıklardan bakır, paslanmaz çelik veya indiyum, kaynak montajının herhangi bir adımında tanıtılabilir. Tüm bileşenler dolaylı sonikasyon kullanarak sağlam bir temizleme işleminden geçmelidir. Sınıf-10.000 temiz odada veya daha iyisinde montaj ve depolama, başarı oranını artırır.
Prosedürün bir diğer kritik adımı, kriyojenik kaynak sıcaklığını stabilize etmektir. Kullanıcılar, kaynaktan çıkan sıvının sıcaklığının, rezervuardaki sürekli sıvılaşma ile salınan değişken ısıdan bağımsız olarak ölçülmesini sağlamalıdır. Bu, sıcaklık sensörünü diyafram açıklığının yakınına (örneğin, kaynak flanşına) veya ısı kaynağından uzağa yerleştirerek gerçekleştirilir. Ayrıca, P-I-D parametreleri, her bir sıcaklık ve geri basınç kombinasyonu için Ziegler-Nichols yöntemi kullanılarak manuel olarak optimize edilmelidir. Sıcaklık dalgalanmaları çok büyük olursa, jet üzerinde periyodik salınımlar gözlemlenebilir ve bazen periyodik kırılmaya neden olabilir. Dahili otomatik ayar işlevlerinin veya düşük geçirgen filtrelerin, jet çalışması sırasında sıcaklığı dengelemede başarılı olmadığı belirtilmelidir.
Kriyojenik sıvı jet sistemi, son derece uyarlanabilir olsa da, yerleşik vakum protokollerine sahip büyük ölçekli tesislerde uygulanması zordur. Örneğin, yukarı akış ekipmanı artık gaza duyarlı olduğunda diferansiyel pompalama aşamaları gereklidir (örneğin, DESY’de FLASH serbest elektron lazeri veya SLAC’de MeV-UED cihazı). Ek olarak, çoklu PW lazerler için olanlar gibi büyük çaplı vakum odaları muhtemelen vakum içi esnek kriyostatlar gerektirir. Geleneksel sabit uzunluktaki kriyostatlarla karşılaştırıldığında, oda titreşimlerinden kolayca ayrılabilir ve daha kısa bir kola sahiptirler. Helmholtz-Zentrum Dresden-Rossendorf’ta (HZDR) Draco Petawatt lazer ile esnek bir vakum içi kriyostat zaten uygulanmıştır. Başka bir gözlem, jet kaynağa çok yakın ultra yüksek yoğunluklu bir lazer tarafından ışınlandığında diyafram açıklığının zarar görebileceğidir. Son zamanlarda, diyafram açıklığını lazer-plazma etkileşiminden korumak ve izole etmek için mekanik bir doğrayıcı bıçak (150 Hz’de çalışan ve lazer darbesiyle senkronize edilmiş) uygulanmıştır.
Bu sistem mikron ölçekli, yüksek oranda ayarlanabilir, türbülanssız, laminer silindirik ve düzlemsel kriyojenik sıvı jetleri üretir. Kriyojenik sıvı jet sisteminin devam eden gelişimi, gelişmiş açıklık malzemeleri ve tasarımı, vakum sistemi ve yakalayıcı iyileştirmeleri ve gelişmiş hidrojen izotop karıştırma üzerine odaklanmıştır. Bu sistem, yüksek tekrarlama oranı, yüksek enerji yoğunluğu bilimine geçişi sağlayacak ve yeni nesil parçacık hızlandırıcılarının geliştirilmesinin önünü açacaktır.
The authors have nothing to disclose.
Bu çalışma ABD Enerji Bakanlığı SLAC Sözleşme No tarafından desteklenmiştir. DE- AC02-76SF00515 ve FWP 100182 kapsamında ABD DOE Bilim Ofisi, Füzyon Enerji Bilimleri tarafından. Bu çalışma aynı zamanda Ulusal Bilim Vakfı tarafından 1632708 No’lu Hibe ve EC H2020 LASERLAB-EUROPE / LEPP (Sözleşme No. 654148) tarafından kısmen desteklenmiştir. C.B.C., Kanada Doğa Bilimleri ve Mühendislik Araştırma Konseyi’nin (NSERC) desteğini kabul eder. F.T., Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi’nin (NNSA) desteğini kabul ediyor.
Cryogenic apron | Tempshield | Cryo-apron | Core body protection from cryogenic liquids |
Cryogenic face shield | 3M | 82783-00000 | ANSI Z87.1 rated for full face protection from cryogenic liquids |
Cryogenic gloves | Tempshield | Cryo-gloves MA | Hand protection from cryogenic liquids |
Cryogenic source components | SLAC National Accelerator Laboratory | Custom | Components are made of Oxygen-free Copper (OFC) to maximize thermal conductivity at cryogenic temperatures. |
Cryostat and transfer line | Advanced Research Systems | LT-3B | Available in custom lengths up to 1250 mm for compatibility with existing vacuum vessels. Transfer line length and style can be selected based on system or laboratory space constraints. |
Cylindrical apertures | SPI Supplies | P2005-AB | Commercial cylindrical apertures can be purchased individually |
Electronic-grade isopropanol | Sigma Aldrich | 733458-4L | 99.999%, minimal particulates/trace metals, dries residue free |
Flammable gas regulator | Matheson | M3816A-350 | Pressure control of sample gas (e.g. hydrogen, deuterium) |
Indium | Indium Corporation | Custom | 99.99%, 50-75µm thick, for thermal and liquid seals in cryogenic source |
Jet catcher system | SLAC National Accelerator Laboratory | Custom | Consists of skimmer, vacuum hardware and feedthroughs, vacuum gauge, roots vacuum pump |
Laboratory-grade acetone | Sigma Aldrich | 179973-4L | Used to remove grease and photoresist from components. Purity and grade not critical since final cleaning will use electronic-grade isopropanol |
Leak detector | Matheson | SEQ8067 | To ensure jet apertures have sealed before pumping down |
Liquid helium | Airgas | HE 100LT | Top-loading dewar, Consumption depends on cryostat, source dimensions, and total gas flow. Typically 3-5 L/h. |
Liquid nitrogen | Airgas | NI 160LT22 | Total cold trap volume 4 L, consumption approximately 2L/h during jet operation |
LN dewar flask (4 L) | ThermoFisher Scientific | 4150-4000 | For the liquid nitrogen cold trap |
LN transfer hose | Cryofab | CFUL series | Uninsulated cryogenic hose with a phase separator to transfer LN from storage dewar to LN dewar flask for the cold trap |
Manual XY manipulator | Pfeiffer Vacuum | 420MXY100-25 | Course adjustment (+/- 12.5 mm) of cryogenic source. |
Manual Z manipulator | McAllister Technical Services | ZA12 | Course adjustment of cryostat length for interchangeability on different vacuum vessels. Additionally, retracting cryogenic source from interaction point. |
Mass flow controller | MKS Instruments | P9B, GM50A | To control and monitor gas flow |
Planar apertures | Norcada | Custom | Custom nanofabrication of planar apertures |
Positioning actuators | Newport | LTAHLPPV6, 8303-V | High-precision (<2µm), motorized jet positioning |
Rotation stage | McAllister Technical Services | DPRF600 | Precision alignment of jet orientation |
Safety glasses | 3M | S1101SGAF | ANSI Z87.1 rated for work with compressed gases |