Bitki hücre duvarı, bitki hücrelerine şekil, destek ve koruma sağlar. Bir hücre olgunlaştıkça hücre duvarı hücre tipine göre uzmanlaşır. Örneğin, yaprakların parankim hücreleri yalnızca ince, birincil hücre duvarına sahiptir.
Kollenim ve sklerenkima hücreleri ise esas olarak bir bitkinin gövde ve yapraklarının dış katmanlarında meydana gelir. Bu hücreler, bitkiye ya birincil hücre duvarlarını kısmen kalınlaştırarak (yani kolenkimi) ya da ikincil bir hücre duvarı (yani sklerenkima) biriktirerek güç ve destek sağlar. Hepsi birlikte, değişen hücre duvarı bileşimleri, belirli hücrelerin ve dokuların işlevini belirler.
Ağaçlar ve otlar gibi bazı bitkiler, olgun hücrelerin etrafına ikincil bir hücre duvarı bırakır. İkincil hücre duvarları tipik olarak üç farklı katman içerir: dışta ikincil duvar katmanı 1 (S 1 ), ortada ikincil duvar katmanı 2 (S 2 ) ve en içteki ikincil duvar tabakası 3 (S 3 ). Her bir katmanda, selüloz mikrofibriller farklı yönlerde düzenlenmiştir. S 2 katmanı, hücre duvarının %75'ini oluşturabilir.
Bileşimden bağımsız olarak, tüm bitki hücre duvarlarında su, besin ve diğer moleküllerin taşınmasına izin veren küçük delikler veya çukurlar bulunur. Bir çukurda, orta lamel ve birincil hücre duvarı, yalnızca bitişik hücreleri ayıran ince bir zar oluşturur. Plazmodesmata, ortaya çıkan kanalı kaplar ve komşu hücrelerin sitoplazmasını bağlar. İkincil hücre duvarı çukurun etrafında birikebilir ancak içinde olmayabilir.
Bitkiler suyu ve besinleri emdiğinde, bitki hücreleri bunu kofulda depolar. Koful genişledikçe plazma zarını hücre duvarına doğru iter. Bu sözde turgor basıncı, bitkilerin dik ve sert yapısını destekler. Ancak hücre duvarı, hücrelerin bu basınç altında parçalanmasını engeller.
Bitki hücre duvarları, yapı ve destek sağlamanın yanı sıra, bitkilere besin deposu da sağlayabilir. Örneğin tohumlar, erken bitki büyümesi sırasında kullanılmak üzere kotiledon ve endosperm dokularının hücre duvarlarında şeker depolayabilir. Hücre duvarı ayrıca patojenik bakterilere, virüslere ve mantarlara karşı ana bariyer ve savunma görevi görür. Bitki hücre duvarları, katı ve değişmeyen engellerden ziyade dinamik yapılardır.
