Oosit genom bütünlüğünün korunması, elde edilen embriyoda genetik sadakati sağlamak için gereklidir. Burada, memeli dişi üreme hücrelerinde DNA çift sarmallı kırılmaları tespit etmek için doğru bir protokol sunuyoruz.
Oositler kadın vücudundaki en büyük ve en uzun ömürlü hücreler arasındadır. Embriyonik gelişim sırasında yumurtalıklarda oluşurlar ve mayoz I’in profazında tutuklanırlar. Hareketsiz durum, oositler büyümek için bir uyaran alana ve mayoza devam etme yetkinliğini elde edene kadar yıllarca sürebilir. Bu uzun süreli tutuklama durumu, onları dişi gametlerin genetik bütünlüğünü ve dolayısıyla gelecekteki embriyonun genetik bütünlüğünü etkileyen DNA’ya zarar veren hakaretlerin birikmesine karşı son derece duyarlı hale getirir.
Sonuç olarak, DNA hasar yanıt mekanizmalarının kurulması için ilk adım olan DNA hasarını tespit etmek için doğru bir yöntemin geliştirilmesi hayati önem taşımaktadır. Bu makale, 20 saatlik bir süre boyunca faz tutuklu oositlerde DNA hasarının varlığını ve ilerlemesini test etmek için ortak bir protokolü açıklamaktadır. Spesifik olarak, fare yumurtalıklarını inceliyoruz, kümülüs-oosit komplekslerini (COC’ler) alıyoruz, kümülüs hücrelerini COC’lerden çıkarıyoruz ve tutuklama durumunu korumak için oositleri 3-izobütil-1-metilksantin içeren Μ2 ortamında kültürlüyoruz. Daha sonra, oositler, çift iplikçik kırılmaları (DSB’ler) oluşturmak için sitotoksik, antineoplazmik ilaç, etoposid ile muamele edilir.
İmmünofloresan ve konfokal mikroskopi kullanarak, histon H2AX’in fosforile formu olan çekirdek protein γH2AX’in seviyelerini tespit ediyor ve ölçüyoruz. H2AX, DNA hasarından sonra DSB’lerin bölgelerinde fosforile olur. Oositlerdeki DNA hasarını takiben DNA bütünlüğünün geri kazanılamaması kısırlığa, doğum kusurlarına ve spontan düşük oranlarının artmasına neden olabilir. Bu nedenle, DNA hasar tepki mekanizmalarının anlaşılması ve aynı zamanda bu mekanizmaları incelemek için sağlam bir yöntemin oluşturulması, üreme biyolojisi araştırmaları için esastır.
Memeli dişi üreme hücrelerinde mayoz bölünme süreci, doğumdan önce yumurtalıklarda başlatılır. Toplam oosit sayısı, öncelikle embriyogenez sırasında yumurtalıklarda belirlenir. Oositler mayoz bölünmeye girer ve faz I1’de tutuklanır. Ergenliğin başlamasından ve folikül uyarıcı hormon (FSH) ve luteinize edici hormonun (LH) üretimi ve endokrin etkisinden sonra, oositler mayozbölünmeyi yeniden başlatabilir ve tamamlayabilir 2. İnsanlarda faz tutuklaması 50 yıla kadar sürebilir3. Mayoz I’e girişi takip eden hücre bölünmeleri asimetriktir, bu da küçük bir kutup gövdesi ve boyutunu koruyan bir oosit üretimi ile sonuçlanır. Bu nedenle, çoğu sitoplazmik bileşen, erken embriyogenez sırasında ooplazmada depolanır4. Daha sonra, oositler çekirdeklerini yeniden oluşturmadan veya kromozomlarını yoğunlaştırmadan mayoz II’ye girerler ve döllenme5’e kadar metafaz II’de durmaya devam ederler.
Oositleri somatik hücrelerden ayıran benzersiz bir özellik, oositin GV evre6 olarak adlandırılan sağlam bir çekirdeğe (germinal vezikül [GV] tutuklaması) sahip olduğu faz I’deki durma durumudur. Kromatin organizasyonuna dayanarak, GV evresi oositleri iki kategoriye ayrılır: çevrelenmemiş nükleolus (NSN) ve çevrili nükleolus (SN)7,8. NSN GV evresi oositlerinde, kromatin tüm nükleer bölge boyunca yayılır ve transkripsiyon aktiftir, SN oositlerinde kromatin nükleozu çevreleyen kompakt bir halka oluşturur ve transkripsiyon sessizdir9. Her iki GV evresi oosit türü de mayotik yeterlilik gösterir; mayoza aynı oranda girerler, ancak NSN oositleri düşük gelişim kapasitesi sunar ve iki hücreli evre embriyo10’un ötesine geçemez.
Profaz I tutuklamasının uzamış durumu, DNA hasarı birikimi insidansını arttırır11. Bu nedenle, oositlerdeki DNA hasar yanıt mekanizmaları, genetik bütünlüğe sahip gametlerin üretimine izin vermek ve elde edilen embriyonun fizyolojik bir kromozomal içeriğe sahip olmasını sağlamak için gereklidir.
DNA hasar tepkisinin merkezi bir yönü DNA onarımıdır. Ökaryotik hücrelerde DSB onarımı için ana yollar arasında homolog olmayan uç birleştirme (NHEJ), homolog rekombinasyon (HR) ve alternatif NHEJ12,13,14,15 bulunur. NHEJ daha hızlı ancak hataya daha açık bir mekanizmadır, İK ise tamamlanması için daha fazla zaman gerektirir ancak yüksek sadakate sahiptir16.
Oositlerin DNA hasarı onarımı için kullandıkları mekanizmalar hakkında yeterli bilgi yoktur. Çalışmalar, tam büyümüş memeli oositlerinde etoposit, doksorubisin veya UVB veya iyonlaştırıcı radyasyon gibi genotoksik ajanların kullanımıyla indüklenen DNA hasarının, faz I tutuklamasından çıkış zamanlamasını ve oranlarını etkilemediğini göstermiştir17. Oositler, yüksek hasar seviyelerinin varlığında bile GV yıkımına (GVBD) uğrayabilir. Bu hasar, γH2AX’in gözlemlenmesiyle belirlenebilir. H2AX’in (γΗ2ΑΧ) bu fosforile formu, kırılma bölgesinde bulunan ve kırık uçlarda birikecek faktörlerin ve proteinlerin onarılmasına yardımcı olmak için bir iskele işlevi gören bir DSB belirtecidir18.
DNA hasarını takiben hücre döngüsü durmasının olmaması, onarılmamış DNA’ya sahip oositlerin mayoz bölünmeye yeniden girmesine izin veren yetersiz DNA hasarı kontrol noktasından kaynaklanmaktadır. Yüksek düzeyde DNA hasarını takiben, bir kontrol noktası, ATM / Chk1’e bağlı bir yolun aktivasyonu yoluyla faz durmasını koruyabilir. DSB’lere sınırlı kontrol noktası yanıtı, ATM17,19’un sınırlı aktivasyonundan kaynaklanmaktadır. Mayoz I’in M fazında, araştırmalar, DNA hasarının, E3 ubikitin ligaz anafaz teşvik edici kompleks/siklozomun aktivasyonunu önleyen bir iğ montaj kontrol noktasını (SAC) indüklenen mayoz I kontrol noktasını aktive edebileceğini göstermiştir (APC/C) ve dolayısıyla M-fazı çıkışı. Ayrıca, SAC proteinlerinin ablasyonu, M-fazı durması durumunun üstesinden gelir, böylece mayoz I kontrol noktası20’nin kurulmasında SAC’nin öneminin altını çizer.
Önceki araştırmaların açıkça gösterdiği gibi, DSB’ler fare oositlerinde sağlam bir profaz kontrol noktası oluşturamaz. Bu tür bir hasar onarılmazsa, kromozomal anormallikler taşıyan embriyolara yol açabilir. Bu nedenle, oositlerin potansiyel genetik hakaretlerle başa çıkmak için kullandıkları benzersiz yolları daha iyi anlamak için kadın gametogenezinin farklı aşamalarında DNA hasar tepkisini incelemek önemlidir.
Burada açıklanan yöntemi kullanarak, memeli oositlerinde DSB’leri tespit ettik. Bu yöntem, oositlerdeki DNA onarım sürecinin saptanmasına ve incelenmesine izin verir. Aynı protokol, memeli oositlerinde fizyolojik süreçlere katılan diğer proteinleri analiz etmek için de kullanılabilir. İnsanlarda kadın subfertilitesinin nedenini daha iyi anlamak için oositlerin potansiyel DNA hasarına nasıl tepki verdiğini incelemek önemlidir.
Memeli oositlerinde DNA hasar tepkisini incelemek, oositlerin duyarlılığı nedeniyle zor olabilir. Oosit kullanımı, belirli sıcaklıklar ve CO2 ve O2 konsantrasyonları gerektirir. Aynı zamanda yumurtalar ışıktan korunmalıdır. Αll kullanımı, oositler için zararlı olabileceğinden, aynı zamanda ortamın seyrelmesine neden olabileceğinden ve dolayısıyla fiksasyon prosedürünü olumsuz etkileyebileceğinden, dar olmayan cam pipetler kullanılarak yapılmalıdır. Fiksasyonun her adımında, seyreltme etkisini en aza indirmek için birkaç damla tampon kullanılır. DSB’leri gözlemlemenin alternatif bir yolu Comet testi24’tür. Bu teknik daha hassas olmasına rağmen daha karmaşıktır. Aynı zamanda, Comet tahlilini kullanarak, hasarın meydana geldiği DNA bölgesini tam olarak tespit etmek mümkün değildir ve GV evresi oositler25 gibi bol miktarda RNA molekülüne sahip hücrelerde, arka plan arttırılabilir ve bu da yanlış bir DNA hasar sinyalineyol açabilir 26.
Burada açıklanan immünofloresan protokolünü kullanarak, DSB’leri doğru bir şekilde tespit edebilir ve zaman içinde γH2AX floresansındaki azalma ile gösterildiği gibi GV evresi oositlerdeki onarım ilerlemesini tahmin edebiliriz. Bununla birlikte, bu yöntemin bir sınırlaması, bazı antikorların ooplazma boyunca spesifik olmayan dağılım gösterebilmesi ve böylece yüksek arka plan floresansına sahip görüntülere yol açabilmesidir. PFA-Tx-100 tamponu, daha az arka plan ve spesifik olmayan floresan tespitine izin vererek fiksasyon sürecini iyileştirdiğini gözlemlediğimiz için sıralı PFA ve Tx-100 yerine kullanılır. DSB tespiti için γH2AX kullanmanın ikinci bir sınırlaması, mayozbölünme 23’te γH2AX’in kendiliğinden fosforilasyonu nedeniyle GVBD’den sonra hasarın tahmin edilememesidir.
Bu immünofloresan protokolünde, oositler sıvı bir tamponda kalır ve slaytlar içinde saklanamaz. Bu gerçek, ikincil antikorun eklenmesinden sonra sabit hücrelerin günlerce korunmasını zorlaştırır. Kaliteli görüntüler elde etmek ve sinyal kaybı yaşamamak için sekonder antikor eklendikten sonra birkaç saat içinde görüntülemenin yapılması tercih edilir. Ayrıca, çekirdeklerin Z ekseni boyunca taranmasının, aşırı maruz kalma nedeniyle sinyalin zayıflamasına neden olabileceği de unutulmamalıdır. Bu nedenle, lazer gücünü azaltmak ve tarama hızını artırmak tercih edilir.
Son olarak, immünofloresan protokolünün bir diğer sınırlaması, sadece sabit/cansız hücreler için kullanılabilmesidir. Bu nedenle, konsantrasyonlarında herhangi bir dalgalanma olup olmadığını veya zaman içinde davranışlarında değişiklik olup olmadığını bilmeden, yalnızca belirli zaman noktalarında faktörlerin varlığını ve yokluğunu tahmin edebiliriz. Bu sorun, canlı hücre görüntüleme ve floresan etiketli belirteçler kullanılarak aşılabilir.
The authors have nothing to disclose.
Bu çalışmaya, “Araştırma ve Yenilik Altyapısının Güçlendirilmesi” Eylemi kapsamında uygulanan, “Rekabetçilik, Girişimcilik ve Yenilikçilik” (NSRF 2014-2020) Operasyonel Programı tarafından finanse edilen ve Yunanistan ve Avrupa Birliği (Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu) tarafından ortaklaşa finanse edilen “Biyomedikal Araştırmalarda ‘kapasite geliştirme’ altyapılarının kurulması (BIOMED-20)” (MIS 5047236) projesinden destek alıyoruz.
3 mL Pasteur pipettes in LDPE, graduated | APTACA | 1502 | |
10 cc syringes | SoftCare | 114.104.21 | |
Alexa Fluor 488-conjugated goat anti-rabbit Secondary Ab | Biotium | 20012 | |
Anti-phospho-H2A.X (Ser139) | Merck Millipore | 07-164 | |
ARE Heating Magnetic Stirrer | VELP Scientifica | F20500162 | |
BD FALCON 5 mL Polystyrene Round-Bottom Tubes | BD Biosciences | 352054 | |
BD Microlance 3 Needles 27 G – 0.40 x 13 mm | Becton Dickinson | 300635 | |
Bovine Serum Albumin Fraction V | Roche | 10735078001 | |
DMSO Anhydrous | Biotium | 90082 | |
DRAQ7 DNA dye | BioStatus | DR71000 | |
EGTA | Sigma-Aldrich | E4378-25G | |
EMSURE MgCl2. 6H2O | Merck Millipore | 1058330250 | |
Etoposide | CHEMIPHARM | L01CB01 | |
FALCON 14 mL Polystyrene Round-Bottom Tubes | Corning Science | 532057 | |
FALCON Tissue Culture Dishes, Easy-Grip, 35 x 10 mm Style | Corning Science | 353001 | |
Glass Bottom Culture Dishes (35 mm Petri dish/ 14 mm Microwell, No. 0 coverglass) | MatTek Corporation | P35G-0-14-C | |
HEPES | Sigma-Aldrich | H6147-25G | |
HERACELL 150i CO2 Incubator | ThermoFisher Scientific | 50116048 | |
IBMX powder | Sigma-Aldrich | I5879-100MG | |
Leica M125 Stereo Microscope | Leica Microsystems | ||
M16 Medium | Sigma-Aldrich | M7292 | |
M2 Medium | Sigma-Aldrich | M7167 | |
Mineral Oil | Sigma-Aldrich | M5310 | |
NaN3 | Honeywell | 13412H | |
NaOH | Merck Millipore | 1064981000 | |
Nikon AX ECLIPSE Ti2 Confocal Microscope | Nikon Corporation | ||
Nikon SMZ800N Stereo Microscope | Nikon Corporation | ||
Paraformaldehyde | Sigma-Aldrich | 158127 | |
Pasteur pippettes, glass, long form 230 mm | DURAN WHEATON KIMBLE | 357335 | |
pH/ORP meter | Hanna Instruments Ltd | HI2211 | |
Phosphate buffered saline tablets | Sigma-Aldrich | P4417-100TAB | |
PIPES | Sigma-Aldrich | P1851 | |
PMSG Protein Lyophilised | Genway Biotech (now AVIVA Systems Biology) | GWB-2AE30A (now OPPA01037) | |
QBD4 Dry block heater | Grant Instruments (Cambridge) Ltd | A25218 | |
Triton X-100 | Sigma-Aldrich | T8787 | |
Whatman Puradisc 25 mm 0.2 μm filters | GE Healthcare | 6780-2502 |