Deneysel psikoloji ve bilişsel sinirbilim çalışmalarında gerçek insanları ve canlı eylemleri sunmak için natüralist bir kurulum

Hayatta kalma ve sosyal etkileşim için temel bir beceri, başkalarının eylemlerini algılama ve anlamlandırma ve çevredeki ortamda onlarla etkileşime girme yeteneğidir. Son birkaç on yılda yapılan önceki araştırmalar, bireylerin başkalarının eylemlerini nasıl algıladıkları ve anladıkları ile ilgili temel ilkeleri anlamaya önemli katkılarda bulunmuştur 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11 . Bununla birlikte, etkileşimlerin karmaşıklığı ve meydana geldikleri koşullar göz önüne alındığında, günlük yaşam ortamlarında bu karmaşık becerinin daha eksiksiz bir şekilde anlaşılması için doğal ortamlarda bilgi birikimini daha da geliştirmeye açık bir ihtiyaç vardır.

Günlük yaşam ortamlarımız gibi doğal ortamlarda, algı ve biliş somutlaşmış, gömülmüş, genişletilmiş ve aktif özellikler sergiler¹². Bedenin ve çevrenin rollerini küçümseme eğiliminde olan beyin fonksiyonlarının içselci açıklamalarının aksine, somutlaşmış bilişe çağdaş yaklaşımlar beyin, beden ve çevrenin dinamik eşleşmesine odaklanır. Öte yandan, eylem algısı üzerine yapılan çoğu sosyal psikoloji, bilişsel psikoloji ve sinirbilim araştırması, laboratuvar koşullarında iyi kontrol edilen ve basitleştirilmiş deney tasarımlarının (örneğin, bilgisayarlı görevlerdeki görüntüler veya videolar) kullanılmasının, gerçek dünya etkileşimleri gibi daha karmaşık senaryolara genelleştirilebilecek sonuçlar verdiğini varsayma eğilimindedir 1,2,3,4,5,6,7 ,8,9,10,11. Bu varsayım, birçok koşulda sağlam ve güvenilir verilerin elde edilebileceğini garanti eder. Bununla birlikte, iyi bilinen bir zorluk, dikkatle kontrol edilen deneylerden türetilen modellerin geçerliliğinin, gerçek dünya bağlamında test edildiğinde sınırlı olmasıdır¹³. Sonuç olarak, çeşitli araştırma alanlarında uyaranların ve deneysel tasarımların ekolojik ve dışsal geçerliliğini ele almak için 13,14,15,16,17,18,19,20,21,22 daha ileri araştırmalar yapılmıştır.

Bu çalışmada, bireylerin gerçek, fiziksel olarak mevcut bir aktör tarafından gerçekleştirilen canlı eylemleri kullanarak başkalarının eylemlerini nasıl algıladıklarını ve değerlendirdiklerini araştırmak için yeni bir yöntem önerilmektedir. Gerçek hayattaki bağlamlara benzer senaryolar kullanılırken, deneyciler olası kafa karıştırıcı faktörler üzerinde kontrol sahibidir. Bu çalışma, Matusz ve ark.14 çerçevesinde, uyaranlar ve çevre üzerinde genellikle doğallık pahasına maksimum kontrolden yararlanan “klasik laboratuvar araştırması” ile uyaran ve çevre üzerindeki kontrol pahasına doğallığı en üst düzeye çıkarmayı amaçlayan “tamamen doğalcı gerçek dünya araştırması” arasında bir ara aşama olarak düşünülebilecek bir “natüralist laboratuvar araştırması” biçimidir¹⁴. Çalışma, yüksek derecede deneysel kontrole sahip geleneksel laboratuvar deneylerinde elde edilen bulgular ile tamamen sınırsız, doğal ortamlarda yürütülen çalışmalarda elde edilen bulgular arasındaki boşluğu kapatmak için eylem algısı araştırmalarında bu düzeyde ampirik araştırmalara duyulan ihtiyacı ele almayı amaçlamaktadır.

Kontrollü ve kısıtlamasız deneyler
Deneysel kontrol, araştırmacıların hedef değişkenleri olası kafa karıştırıcı faktörlerden izole etmelerine izin verdiği için belirli bir hipotezi test etmek için deneyler tasarlamak için etkili bir stratejidir. Ayrıca, aynı hipotezi, aynı tasarımda biraz veya tamamen farklı uyaranlar kullanmak veya alternatif deney düzeneklerinde aynı uyaranları test etmek gibi belirli değişiklik düzeyleriyle yeniden gözden geçirmeye izin verir. Kontrollü deneyler yoluyla sistematik araştırma, bilişsel bilimlerde ve ilgili alanlarda yapılan araştırmalarda geleneksel bir metodoloji biçimidir. Kontrollü deneyler hala dikkat, hafıza ve algı gibi çeşitli araştırma alanlarında bilişsel süreçlerin temel ilkeleri hakkında bilgi birikiminin oluşturulmasına yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte, son araştırmalar, bulguları gerçek dünya ortamlarına genelleme açısından geleneksel laboratuvar deneylerinin sınırlamalarını da kabul etmiş ve araştırmacılar, gelişmiş ekolojik ortamlarda çalışmalar yapmaya teşvik edilmiştir 13,14,15,16,17,18,19,20,21. Bu değişim, geleneksel laboratuvar deneyleri ile gerçek dünya ortamları arasındaki tutarsızlıkla ilgili iki önemli konuyu ele almayı amaçlamaktadır. İlk olarak, laboratuvar dışındaki dünya, sistematik deneysel manipülasyonların temsili gücünü sınırlayan deneylerden daha az deterministiktir. İkincisi, insan beyni son derece uyarlanabilir ve deneysel çalışmaların tasarlanması ve yürütülmesinin pratik sınırlamaları nedeniyle bu genellikle hafife alınmaktadır²². “Ekolojik geçerlilik”^23,24 kavramı^, bu sorunu çözme yöntemlerini ele almak için kullanılmıştır. Bu terim genellikle deneysel bulguların laboratuvar bağlamı dışındaki gerçek dünyaya genelleştirilmesi için bir ön koşulu ifade etmek için kullanılır. Ekolojik geçerlilik, çalışma tasarımının gerçek yaşam senaryolarına benzer olmasını sağlamak için neredeyse doğalcı deney düzeneklerinin sınırsız uyaranlarla doğrulanmasına atıfta bulunduğu şeklinde de yorumlanmıştır²⁵. Bu terimin yorumlanmasındaki yüksek varyans derecesi nedeniyle, alternatif metodolojilerin ve uyaran seçiminin avantajlarının ve sınırlamalarının anlaşılması gerekmektedir.

Uyaranlarda natüralizm düzeyleri ve deney tasarımı
Deneysel psikoloji ve bilişsel sinirbilimdeki önceki çalışmalar, farklı natüralizm seviyelerine sahip çok çeşitli uyaranlar kullanmıştır²⁶. Çoğu araştırmacı statik görüntüler veya kısa dinamik videolar kullanmayı tercih eder, çünkü bu uyaranların hazırlanması gerçek bir eylemi veya olayı simüle edebilenlerden daha kolaydır. Avantajları olmasına rağmen, bu uyaranlar araştırmacıların sosyal ajanlar arasındaki koşullu davranışları ölçmelerine izin vermez. Başka bir deyişle, eyleme geçirilemezler ve sosyal olanaklara sahip değillerdir²⁷. Son yıllarda, bu etkileşimli olmayan uyaranlara bir alternatif geliştirilmiştir: sanal avatarların gerçek zamanlı animasyonları. Bu avatarlar, avatarlar ve kullanıcıları arasındaki etkileşimlerin araştırılmasına izin verir. Bununla birlikte, sanal avatarların kullanımı, özellikle gerçekçi ve koşullu davranışları açısından özellikle ilgi çekici görünmediklerinde, kullanıcı endişesinin azalmasına tabidir²⁶. Bu nedenle, deneysel çalışmalarda gerçek sosyal uyaranların kullanılmasına artık daha fazla ilgi duyulmaktadır. Tasarımları, veri kayıtları ve analizleri gelişmiş ekipman ve karmaşık veri analizi gerektirse de, doğal insan davranışını ve bilişini anlamak için en iyi adaylardır.

Bu çalışma, gerçek hayattaki sosyal uyaranları laboratuvar ortamında kullanmak için bir metodoloji önermektedir. Bu çalışma, insanların geleneksel laboratuvar deneylerine kıyasla ekolojik geçerliliği artmış bir ortamda başkalarının eylemlerini nasıl algıladıklarını ve değerlendirdiklerini araştırmayı amaçlamaktadır. Katılımcıların fiziksel olarak mevcut olan ve onlarla aynı ortamı paylaşan gerçek aktörlere maruz kaldığı yeni bir kurulum geliştirdik ve tanımladık. Bu protokolde, katılımcıların tepki süreleri ve fare yörüngeleri ölçülür, bu da uyaran sunumunun hassas zamanlamasını ve bu gelişmiş ekolojik ortamdaki deneysel koşullar üzerinde sıkı kontrol gerektirir. Bu nedenle, deneysel paradigma, çevre üzerindeki kontrolden ödün vermeden uyaranların doğallığı en üst düzeye çıkarıldığı için literatürde bulunan çerçeveler arasında öne çıkmaktadır. Aşağıda, protokol böyle bir sistemi kurma adımlarını sunar ve ardından örnek veriler için temsili sonuçlarla devam eder. Son olarak, paradigmanın önemi, sınırlamaları ve değişiklik planları hakkında bir tartışma sunulmaktadır.

Deneysel tasarım
Protokol bölümüne geçmeden önce, bu çalışmada kullanılan parametreleri tanımladık ve uyaranların ayrıntılarını deneysel tasarım ile birlikte sunduk.

Çalışmadaki parametreler
Bu çalışma, aktörün türünün ve gerçekleştirdiği eylemlerin sınıfının katılımcıların zihin algısı süreçlerini nasıl etkilediğini ölçmeyi amaçlamaktadır. Protokolde, zihin algı süreci, önceki araştırmalarda önerildiği gibi, ajans ve deneyim olmak üzere iki ana boyutta ölçülmektedir²⁸. Bu iki boyutun yüksek ve alçak uçları, yakın zamanda Li ve ^ark.29 tarafından tanıtıldığı gibi, dahil edilmiştir.

Çalışmanın yapısı, yaygın olarak kullanılan örtük ilişkilendirme görevinin (IAT) ³¹ tek kategorili sürüm^30’undan esinlenmiştir. Bu görevde, katılımcıların bir öznitelik kavramını hedef kavramla eşleştirirken verdikleri yanıt süreleri, bu iki kavram için örtük ilişkilerinin gücünün bir göstergesi olarak kullanılır. Bu örtük görevin uyarlanmasında, katılımcılara gerçek aktörler tarafından gerçekleştirilen canlı eylemler sunulur ve bunları hedef kavramlarla eşleştirmeleri istenir. Hedef kavramlar, deneyin bloğuna bağlı olarak ajansın veya deneyim boyutlarının yüksek ve düşük uçlarıdır.

Özetlemek gerekirse, bağımsız değişkenler Aktör Türü ve Eylem Sınıfı’dır. Aktör Tipi’nin iki düzeyi vardır (yani, çalışmada performans gösteren iki farklı aktör, Aktör1 ve Aktör2). Eylem Sınıfının iki düzeyi vardır: Eylem Sınıfı1 ve Eylem Sınıfı2 ve her sınıf dört eylem içerir. Katılımcılar iki aktörü dört blokta ayrı ayrı değerlendirir (her blokta bir aktör) ve her blokta aktörler tüm eylemleri dengesiz bir sırayla gerçekleştirir. Katılımcılar, önceden tanımlanmış ve zorunlu iki boyuta göre değerlendirmeler yaparlar: Ajans ve Deneyim. Deneydeki dört blok (1) Ajans Bloğunda Aktör1, (2) Ajans Bloğunda Aktör2, (3) Deneyim Bloğunda Aktör1 ve (4) Deneyim Bloğunda Aktör2’dir. Blokların sırası da katılımcılar arasında dengelenir, böylece aynı ajana sahip bloklar asla birbirlerini takip etmez.

Katılımcıların cevaplarının yanı sıra, iki yanıt alternatifinden birine doğru ilerlerken kullandıkları kablosuz farenin yanıt süreleri ve x-y koordinatları da kayıt altına alınmaktadır. Bu nedenle, bağımlı değişkenler, katılımcıların yanıtı ve yanıt süresi (RT) ile bilgisayar fare izlemesinden türetilen maksimum sapma (MD) ve eğrinin altındaki alan (AUC) ölçümleridir. Değişken yanıt kategoriktir; Yüksek veya Düşük olabilir ve değerlendirmeler verilen bloklardan birinde yapıldığından, yanıtlar Yüksek Ajans, Düşük Ajans, Yüksek Deneyim veya Düşük Deneyim olarak da etiketlenebilir. Tepki süresi sürekli bir değişkendir; birimi saniyedir ve bir eylemin sunumunun başlangıcı ile yanıt alternatiflerinden birinde fare tıklamasının oluşması arasında geçen süreyi ifade eder. Bir yörüngenin MD’si sürekli bir değişkendir ve katılımcı (lar) ın yörüngesi ile idealize edilmiş yörünge (düz çizgi) arasındaki en büyük dikey sapmayı ifade eder. Bir yörüngenin AUC’si de sürekli bir değişkendir ve katılımcı (lar) ın yörüngesi ile idealize edilmiş yörünge³² arasındaki geometrik alanı ifade eder.

Uyaranlar ve deneyin tasarımı
Bu çalışmada üç aşamalı bir deney kullanılmıştır. Üçüncü bölümdeki ölçümler analizler için kullanılır; İlk iki bölüm son bölüm için hazırlık görevi görür. Aşağıda, deneyin her bir bölümünü deneysel uyaranlar ve hipotezlerle birlikte açıklıyoruz.

Deney Bölüm 1’de (sözcüksel eğitim bölümü), katılımcılar Ajans ve Deneyim kavramlarını ve Yüksek ve Düşük kelimeleriyle temsil edilen kapasite seviyelerini anlamak için bir eğitim oturumunu tamamlarlar. Bu eğitim oturumunda kullanılacak kavramları (n = 12) seçmek için, mevcut çalışmanın yazarlarından bazıları normatif bir çalışma yürütmüştür³³. Bu çalışmanın katılımcıların ana dillerinde yapılması planlandığından, kavramlar normalleştirilmeden önce Türkçe’ye de çevrilmiştir. Kavramlar, iki boyutun Yüksek (n = 3) ve Düşük (n = 3) uçlarıyla (her biri için altı kavram) güçlü bir şekilde ilişkili olanlar arasından seçildi. Bu bölüm çok önemlidir, çünkü katılımcıların kavramları anlamalarının değerlendirme süreçlerine rehberlik etmesi beklenmektedir.

Deney Bölüm 2’de (eylem tanımlama bölümü), katılımcılar Actor1 ve Actor2 tarafından gerçekleştirilen aynı sekiz eylemi birbiri ardına izler ve eylemin ne olduğunu deneyciye bildirir. Bu bölüm bir manipülasyon kontrolü görevi görür; Her iki aktör de gerçekleştirirken tüm eylemleri sunarak, katılımcıların hızlı değerlendirmeler yapmaları gereken örtük teste başlamadan önce eylemleri anladıklarından ve aktörlere aşina olduklarından emin olmak mümkündür. Eylem Sınıfı1 ve Eylem Sınıfı2 için seçilen eylemler, bazı yazarlar tarafından yürütülen her bir aktör koşulu için iki normatif çalışmanın (N = 219) sonuçlarına göre en yüksek H puanlarına ve güven düzeylerine (her eylem sınıfında dört farklı eylem örneği) sahip olanlardır (hazırlık aşamasındaki makale). Tüm eylemler 6 sn’lik eşit bir süre içinde gerçekleştirilir.

Bu devam eden bir çalışmadır ve başka bileşenleri de vardır; Bununla birlikte, yukarıda açıklanan bölümler için hipotezler aşağıdaki gibidir: (i) aktörün türü bağımlı değişkenleri etkileyecektir; Actor2, Actor1’e kıyasla daha uzun RT’ler, daha yüksek MD’ler ve daha büyük AUC’ler üretecektir; (ii) eylemin türünün bağımlı ölçümleri etkileyeceği; Eylem Sınıfı1, Eylem Sınıfı2’ye kıyasla daha uzun RT’ler, daha yüksek MD’ler ve daha büyük AUC’ler verir; (iii) Aynı aktör ve aksiyon sınıfı için Yüksek ve Düşük yanıtlar için bağımlı ölçümler blok boyutları arasında farklılık gösterecektir: Ajans ve Deneyim.